مدیریت مورد برای کودکان استثنائی: مدیریت مورد در کل فرآیندی است که ارائه دهندگان خدمات اجتماعی از آن برای حمایت یا راهنمایی جهت دریافت خدمات برای کودکان و خانواده های آسیب پذیر و دیگر اقشار نیازمند، استفاده می کنند.
فهرست عناوین مطلب
تمامی شیوه های مدیریت مورد مراحل اساسی مشابهی را دنبال می کنند:
شناسایی کودک و خانواده
ارزیابی شرایط کودک
توسعه و اجرای برنامه فردی: ارجاع به خدمات توانبخشی، حمایت از کودک برای آموزش در مدرسه، ارجاع به بخش دولتی برای کمک نقدی و غیر نقدی و غیره
بررسی سلامتی و رفاه کودک و خانواده، پیشرفت برنامه و ایجاد تغییرات در صورت لزوم و بستن پرونده مورد نظر در صورت رسیدن به اهداف برنامه
درست است که کار با کودکان استثنائی وظیفه ذاتی مددکاری اجتماعی نیست اما مددکار نقش پیوند بین خانواده های این کودکان با مراکز خدماتی را ایفا نموده و شاید تنها فردی باشد که به خانواده ها بگوید کودکتان از توانایی هایی برخوردار است که آنها سال ها از زبان پزشکان و متخصصین خلاف آن را شنیده اند!
در زمینه مدیریت مورد برای کودکان استثنائی بایست بدانید که:
- چه مهارت هایی برای ارزیابی نیازمندیهای حمایتی برای کودکان استثنائی لازم است؟
- چه خدماتی برای این کودکان استثنائی _نظیر مراکزی که از زندگی مستقل پشتیبانی می کنند_ در دسترس هستند؟
- اینکه جامعه به این کودکان چگونه می نگرد و باورها، نگرش ها و کلیشه های موثر بر زندگی این کودکان چیست؟
- و یافتن رویکردی مبتنی بر همکاری در جامعه برای آموزش، سلامت، خدمات اجتماعی و غیره
شناسایی
در برخی از جوامع شناسایی محل زندگی کودکان استثنائی سخت است چون بخش غیر قابل رویت جامعه را شامل می شوند. برای یافتن این کودکان باید نسبت به نگاه تبعیض آمیز در جامعه هدف، حساس باشید. برای شناسایی کودکان استثنائی می توان از اطلاعات کارکنان بخش سلامت، مراکز خدمات نگهداری در منزل، فعالان مدیریت مورد در زمینه حمایت از کودکان کمک گرفت.
برخی از خانواده هایی که کودک استثنائی دارند به دلیل شرایط خاص شان اغلب دچارعصبانیت، ناراحتی و ترس بوده یا نمی خواهند بپذیرند که کودکشان دچار تأخیر در رشد طبیعی (خواه جسمی خواه ذهنی) است. در چنین شرایطی بهتر است از بزرگسالی که خودش ناتوان است اما بر منابع در دسترس تسلط داشته و میتواند الگوی مناسبی باشد در این زمینه کمک گرفته و به همراه او به ملاقات خانواده کودک بروید.
ضمن اینکه پرسش مستقیم و بدون مقدمه در مورد کودک ناتوان ممکن است با واکنش خوبی همراه نباشد. در صورتی که والدین فرزندان دیگری دارند ابتدا در مورد نیازهای سایر کودکان گفتگو نموده و بعد به سراغ مورد مطالعه خود بروید. مهارت شنیداری فعال یکی از مهمترین مهارت های لازم برای مدیریت مورد کودکان استثنائی است؛ پس شنونده خوبی باشید که بر همدلی و عدم قضاوت تمرکز دارد.
ارزیابی
در این بخش مددکار نقاط قوت و نیازهای کودکان استثنائی را به کمک ابزار استاندارد که بخشی از سیستم مدیریت مورد هستند، ارزیابی می کند که می تواند شامل سنجش شرایط زندگی خانواده و رابطه کودک – خانواده باشد. سازمان بهداشت جهانی ، سند “طبقه بندی جهانی عملکرد، ناتوانی و سلامت” را در سال ۲۰۰۱ منتشر کرده که فاکتورهای زیر را برای ارزیابی شرایط کودک لازم می داند:
فعالیت، مشارکت، ساختمان بدن، ساختار عملکرد، فاکتورهای فردی، شرایط بهداشتی، محدودیت های فعالیت، محدودیت های عملکرد، عوامل محیطی و محدودیت های مشارکت.
طراحی، اجرا و بازبینی برنامه موردی
طراحی برنامه برای پاسخ به نیازهای کودک و مبتنی بر نقاط قوت اوست که اهداف آن می تواند از موارد کوتاه مدت و آنی نظیر آموزش نگهداری و نوشیدن از فنجان چای تا موارد بلند مدت نظیر پشتیبانی از خانواده در استفاده از مزایای خدمات تامین اجتماعی باشد. کمک به مهارت های خودیاری کودک مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن، رفتن به سرویس بهداشتی، خود مراقبتی و غیره می توانند پایه ای برای زندگی مستقل در آینده باشند.
بهره گیری مددکار از خدمات توانبخشی موجود شامل تجهیزات کمکی نظیر صندلی چرخدار، سمعک، ابزار خواندن خط بریل برای کودکان نابینا، آموزش زبان اشاره برای کودکان ناشنوا و کم شنوا و غیره از اهداف برنامه مدیریت مورد می باشند. ملاقات های مکرر و منظم مددکار با خانواده ها و کودکان استثنائی طی اجرای برنامه نشان می دهد که وی مسئولیت مربوط به خود را به عهده گرفته درنتیجه مخاطب نیز ترغیب می شود تا به وظایف خود عمل کند. دیدارها بایستی خوش بینانه و امیدآفرین، هدفمند، متمرکز بر کودک و نیازها، رفاه، و امنیت او باشد.
منبع:
Family Care for Children with Disabilities: Practical Guidance for Frontline Workers in Low- and Middle-Income Countries
USAID, World Learning (education, development, exchange)
